19. Đừng Ngoái Lại Sau Lưng

Ai đã tra tay vào cày mà còn ngoái lại sau lưng

thì không xứng đáng với Nước Chúa.

Lc 9: 62

Nước Thiên Chúa là tình yêu. Vậy yêu có nghĩa là gì? Yêu có nghĩa là phải nhạy cảm với sự sống, với sự vật, với con người, để cảm nhận mọi sự vật và mọi người, không loại trừ một vật nào, không loại trừ một người nào. Bởi vì sự loại trừ chỉ xẩy đến khi người ta trở nên trơ lì và đóng kín cửa lòng. Ngay khi có một sự chai cứng, sự nhạy cảm sẽ chết. Bạn sẽ không gặp khó khăn nào để tìm cho ra các thí dụ về hình thức nhạy cảm này trong cuộc sống của bạn. Đã có bao giờ bạn dừng lại để vứt đi một cục đá hoặc nhặt lên một chiếc đinh trên đường kẻo có ai gặp điều không may hay không? Việc bạn chưa từng gặp mặt người sẽ được hưởng lợi từ hành vi của bạn không hệ gì, và bạn cũng chẳng nhận được một phần thưởng hoặc lời tán dương nào. Bạn làm điều đó chỉ vì một cảm thức nhân ái muốn thi ân mà thôi. Đã có bao giờ bạn cảm thấy đau nhói vì một cuộc hủy diệt điên cuồng tại miền nào đó trên thế giới, hoặc tại một khu rừng nào đó mà bạn không bao giờ nhìn thấy hoặc được hưởng lời nhờ nó hay không? Đã có bao giờ bạn chịu khó để giúp một người xa lạ tìm đường mà bạn chưa bao giờ quen biết và sẽ không bao giờ gặp lại con người ấy không? Bạn giúp chỉ vì lòng tốt mà bạn cảm thấy trong mình hay chưa? Trong những lần ấy và những trường hợp khác, tình yêu đã xuất hiện trong cuộc sống của bạn, minh chứng rằng nó vẫn ở trong bạn và chờ được giải thoát.

Làm sao bạn có thể sở hữu được thứ tình yêu này?

Bạn không cần làm gì cả, bởi vì nó đã hiện hữu trong bạn rồi. Tất cả những gì bạn phải làm là hãy tháo dỡ những vật cản bạn đã đặt ra gây ngăn trở cho sự nhạy cảm, và rồi tình yêu sẽ xuất hiện. Có hai vật cản ngăn trở sự nhạy cảm: thói yên trí và sự dính bén.

Yên trí - ngay khi có một sự yên trí, tức là bạn đã đến một kết luận về một con người, một hoàn cảnh, hoặc một vật gì đó. Giờ đây, bạn đã trở nên cứng nhắc và đã loại bỏ sự nhạy cảm của mình. Bạn thiên kiến và bạn nhìn thấy con người ấy bằng con mắt thiên kiến. Nói một cách khác, bạn sẽ không còn nhìn thấy con người ấy nữa. Làm sao bạn có thể nhạy cảm với một người mà thậm chí bạn cũng chưa nhìn thấy? Bạn chỉ cần nhớ đến một hai người quen biết, và liệt kê nhiều kết luận tích cực cũng như tiêu cực mà bạn đã có về họ, dựa trên những gì bạn quy gán cho họ. Ngay khi bạn nói người nọ người kia khôn ngoan hoặc tàn nhẫn, cố chấp hoặc dễ thương, hoặc thế nào đi nữa, thì bạn đã làm cho sự cảm nhận của bạn trở nên trơ lì, bạn trở nên thành kiến và không cảm nhận được con người ấy trong từng giây phút, tương tự như viên phi công hôm nay làm việc với bảng tin thời tiết của tuần lễ trước.

Bạn hãy nhìn thật kỹ vào những điều yên trí, bởi vì chỉ cần nhận ra chúng là những điều yên trí, là những kết luận, những thành kiến, chứ không phải là những phản ánh của thực tại, là chúng tự nhiên biến mất.

Dính bén - một dính bén được tạo nên như thế nào? Trước tiên là việc tiếp xúc với đối tượng đem lại cho bạn niềm sướng vui; một chiếc xe hơi, một món đồ hiện đại được quảng cáo hấp dẫn, một lời ca ngợi, một hành vi kết thân với một người. Sau đó, là ước vọng muốn bám vào đối tượng ấy, muốn lặp lại cảm giác sướng vui mà vật ấy hay người ấy đem đến cho bạn. Sau cùng là sự xác tín rằng bạn sẽ không thể hạnh phúc nếu thiếu người ấy hay vật ấy, bởi vì bạn đã coi niềm sướng vui mà đối tượng kia đem lại đồng nghĩa với hạnh phúc. Lúc này bạn đã có một sự dính bén đúng nghĩa. Và với đối tượng ấy, bạn đã loại trừ tất cả những gì khác, bạn vô cảm trước tất cả những gì không phải là đối tượng dính bén của mình. Mỗi khi từ giã đối tượng ấy, bạn để con tim của mình lại nơi đó, vì thế bạn không thể mang con tim mình đến nơi bạn sắp đến. Bản hòa tấu cuộc sống vẫn tiếp tục trong khi bạn thì ngoảnh lại, cứ đeo bám vào một vài trường canh của giai điệu, bịt tai lại và không nghe phần còn lại của bản hòa tấu, vì thế mới nẩy sinh chuyện không hài hòa và mâu thuẫn giữa những gì cuộc sống đang đem đến cho bạn và những gì bạn đang bám vào. Sau đó là tình trạng căng thẳng và ưu tư, tức là tình yêu và sự tự do đầy hân hoan được tình yêu đem đến đã chết. Bởi tình yêu và tự do chỉ được tìm thấy khi người ta thưởng thức từng nốt nhạc khi chúng vang lên, và rồi để chúng ra đi, để hành toàn cảm hưởng những nốt nhạc đến sau.

Làm cách nào người ta có thể dứt khoát với một dính bén? Người ta cố gắng làm điều này qua sự từ bỏ. Nhưng từ bỏ một số trường canh của bản nhạc, làm cho chúng phôi pha khỏi ý thức của ta lại tạo nên cũng một hình thức bạo lực, mâu thuẫn và vô cảm mà sự dính bén đã tạo ra. Một lần nữa, bạn lại làm cho mình ra cứng nhắc, trơ lì. Bí quyết ở đây là không từ bỏ gì cả, không bám vào gì cả, hãy yêu thích tất cả và để tất cả đi qua, trôi qua. Làm điều này bằng cách nào? Bằng cách dùng nhiều thời gian để nhìn ra sự mục rữa, bản chất hay hư nát của một dính bén. Bạn thường chú tâm vào sự kích động, ánh chớp hoan lạc mà sự dính bén đem đến. Nhưng bạn hãy nhìn vào nỗi ưu tư, đau đớn, tình trạng mất tự do; đồng thời nhìn vào niềm vui, sự bình an, và tình trạng tự do của bạn trong những khi một dính bén biến tan. Khi ấy, bạn sẽ không ngoái lại sau lưng nữa, và để mình được vui hưởng với bản nhạc của giây phút hiện tại.

Sau cùng, bạn hãy nhìn vào xã hội chúng ta đang sống - nó bị mục nát tận cốt lõi, tiêm nhiễm tràn ngập những dính bén. Nếu ai dính bén với quyền lực, tiền bạc, của cải, danh giá và thành công; nếu ai tìm kiếm những điều ấy như thể hạnh phúc của họ tùy thuộc vào chúng, họ sẽ được nhìn nhận là những thành viên ích lợi của xã hội, năng động, chăm chỉ. Nói một cách khác, nếu họ chạy theo những thứ ấy với một tham vọng có sức hủy diệt bản hòa tấu cuộc sống của họ và làm cho họ trở nên cứng nhắc, lạnh lùng, vô cảm với tha nhân và với bản thân, xã hội sẽ trân trọng họ như những công dân khả tín, thân nhân bạn hữu của họ sẽ tự hào về địa vị mà họ đạt được. Bao nhiêu người được nhìn nhận là đáng kính mà bạn quen biết vẫn còn giữ được sự nhạy cảm tinh tế của tình yêu mà chỉ có siêu thoát mới có thể mang lại được?

Nếu bạn suy xét về điều này cho thấu đáo, bạn sẽ nghiệm thấy một sự kinh tởm sâu xa trong bản năng của bạn, đến độ bạn sẽ tránh lánh mọi dính bén như bạn tránh né một con rắn độc bám sát theo bạn. Bạn sẽ chống lại và đoạn tuyệt với thứ văn hóa băng hoại dựa trên tính ham hố và dính bén, trên sự ưu tư và tham lam, và trên cái cứng nhắc và vô cảm vì không có tình yêu.

Nguyên tác: The Way To Love

Tác giả: Anthony de Mello, S.J.