02. Làm Môn Đệ

Nếu ai đến với Ta mà không ghét cha mẹ, vợ con,

anh chị em, và cả mạnh sống mình nữa,

thì không thể làm môn đệ Ta được.

Lc 14: 26

Bạn hãy nhìn vào thế giới và xem thảm cảnh khổ đau chung quanh bạn và ở trong bạn. Bạn có biết điều gì đã gây nên tình cảnh khổ ải này không? Có lẽ bạn sẽ trả lời đó là sự cô đơn, hoặc sự áp bức, hoặc chiến tranh, hoặc sự căm thù, hoặc chủ nghĩa vô thần. Và bạn sẽ sai lầm. Chỉ có một nguyên nhân duy nhất gây lên cảnh khổ sở này: đó là những yên trí lầm lạc trong đầu óc bạn, những yên trí rất phổ biến, đâu đâu cũng thấy, nhưng chẳng bao giờ bạn đặt câu hỏi chất vấn về chúng. Vì những sự yên trí lầm lạc này nên bạn nhìn thế giới và bản thân mình một cách méo mó. Sự yên trí của bạn mãnh liệt và áp lực của xã hội khủng khiếp đến độ có thể nói đúng từng chữ rằng bạn bị nhốt trong cách nhận thức thế giới này một cách méo mó. Không có lối thoát, bởi vì bạn không bao giờ nghi ngờ rằng cách nhận thức của bạn bị méo mó, lối suy tư của bạn sai trái, và những điều yên trí của bạn lầm lạc.

Bạn hãy nhìn chung quanh và thử xem có một ai hạnh phúc thực sự hay không- không lo sợ, không bất an, ưu tư, căng thẳng, lo lắng. Nếu bạn tìm được chỉ một người trong muôn vàn thôi thì cũng đã may mắn lắm rồi. Điều này sẽ đưa bạn đến chỗ hoài nghi về các chương trình đã lập sẵn trong đầu bạn và những điều yên trí chung của bạn cũng như của thiên hạ. Tuy nhiên, bạn đã bị cài đặt một chương trình để không nghi ngờ, không hoài nghi, nhưng chỉ tin tưởng vào những giả định mà phong tục, văn hóa, xã hội, và tín ngưỡng đã nhồi nhét vào bạn. Và nếu bạn không hạnh phúc, bạn đã được huấn luyện để trách bản thân, chứ không trách cái chương trình đã được cài đặt nơi bạn, không phải những ý tưởng và những điều yên trí về văn hóa mà bạn đã thừa hưởng. Tệ hơn nữa là hầu hết mọi người đều bị nhồi sọ đến độ không nhận ra họ đang bất hạnh- như một người đang nằm mơ không biết rằng họ đang nằm mơ.

Vậy đâu là những điều yên trí lầm lạc ngăn cản không cho bạn được hạnh phúc? Đây là một vài thí dụ. Trước tiên: Bạn hãy tưởng rằng bạn không thể hạnh phúc nếu thiếu những đối tượng bạn gắn bó và bạn cho là quý giá. Thật lầm lạc. Trong cuộc đời của bạn, không một giây phút nào bạn lại không có tất cả những gì cần thiết cho bạn được hạnh phúc. Bạn hãy suy nghĩ một chút về điểm này. Nguyên nhân bạn không hạnh phúc là vì bạn quá chú tâm đến những điều bạn thiếu thốn hơn là những điều hiện nay bạn đang có.

Một điều yên trí lầm lạc khác nữa: Bạn nghĩ rằng hạnh phúc ở trong tương lai. Không đúng như vậy. Ngay tại nơi đây và ngay lúc này bạn đang hạnh phúc, nhưng bạn không biết điều này chỉ vì những điều yên trí lầm lạc và cách nhận thức méo mó đã khiến bạn bị vướng mắc vào những sợ hãi, ưu tư, dính bén, tranh chấp, tội lỗi và vô số trò chơi mà bạn bị cài đặt sẵn. Nếu nhìn thấy được điều này, có lẽ bạn sẽ nhận ra bạn đang hạnh phúc, nhưng bạn lại không biết.

Một điều yên trí lầm lạc khác nữa: Bạn cho rằng hạnh phúc sẽ đến nếu bạn xoay chuyển được hoàn cảnh sống của bạn và những người chung quanh. Không đúng. Bạn ngu xuẩn vì lãng phí quá nhiều sức lực để cố gắng sắp xếp lại thế giới. Nếu ơn gọi của bạn là thay đổi thế giới, thì bạn cứ tiến bước ra đi mà thay đổi nó, nhưng bạn đừng bám vào ảo tưởng cho rằng điều ấy sẽ làm cho bạn được hạnh phúc. Điều làm cho bạn hạnh phúc hay khổ sở không phải là thế giới và những người sống chung quanh bạn, nhưng chính là lối suy tư trong đầu óc bạn. Việc đi tìm tổ đại bàng giữa lòng đại dương thế nào, thì việc đi tìm hạnh phúc ở thế giới bên ngoài bản thân bạn cũng giống như vậy. Do đó, nếu như bạn đang đi tìm kiếm hạnh phúc, thì bạn đừng phí sức trong việc cố gắng chữa bệnh hói đầu của bạn, hoặc luyện tập để có một thể hình hấp dẫn, hoặc thay đổi nơi ở, công việc, cộng đoàn, nếp sống, hoặc ngay cả cá tính của bạn nữa. Bạn có nhận ra bạn có thể thay đổi tất cả và từng điều trong những điều trên: bạn có thể có một ngoại hình rất lý tưởng, một cá tính rất khả ái, và một môi trường chung quanh rất dễ chịu nhưng bạn vẫn khổ sở hay không? Tận thâm tâm, bạn chấp nhận điều ấy đúng, nhưng bạn vẫn phí phạm công khó sức lực để gắng đạt cho bằng được điều mà bạn biết không thể làm cho bạn hạnh phúc.

Một yên trí lầm lạc khác nữa: Bạn nghĩ rằng nếu tất cả những khát vọng của bạn được thực hiện, bạn sẽ được hạnh phúc. Không đúng như vậy. Quả thật, chính những khát vọng và những dính bén này đã làm cho bạn căng thẳng, bế tắc, hồi hộp, bất an, và sợ hãi. Bạn hãy liệt kê tất cả những đối tượng dính bén và những khát vọng của bạn ra, rồi hãy nói với chúng những lời này: "Tận đáy lòng, ta quá biết ngay cả sau khi ta đã đạt được ngươi rồi, ta cũng chẳng hạnh phúc đâu". Và bạn hãy suy tư về những lời ấy. Một khát vọng được mãn nguyện, nói cho cùng, chỉ đem lại những ánh chớp hoan lạc và xao động mà thôi. Bạn đừng lầm lẫn chúng là hạnh phúc.

Vậy hạnh phúc là gì? Rất ít người biết, và không ai có thể nói cho bạn biết hạnh phúc là gì, bởi vì hạnh phúc không phải là điều có thể mô tả được. Bạn có thể mô tả ánh sáng cho những người suốt đời sống trong cảnh mù lòa được không? Bạn có thể mô tả thực tại cho một người đang chiêm bao hay không? Bạn hãy hiểu ra sự tăm tối của mình và nó sẽ biến mất; khi ấy bạn sẽ biết ánh sáng là gì. Bạn hiểu ra cơn ác mộng của bạn là gì, và rồi nó sẽ chấm dứt; khi ấy, bạn sẽ thức tỉnh trước thực tại. Bạn hãy hiểu những ý tưởng lầm lạc của bạn, và rồi chúng sẽ tan biến; khi ấy bạn sẽ biết hương vị của hạnh phúc.

Nếu người ta khát khao hạnh phúc, tại sao họ lại không cố gắng để hiểu ra những điều yên trí lầm lạc của họ? Trước tiên, chỉ vì họ chưa bao giờ coi chúng là lầm lạc hoặc cho chúng là những điều yên trí. Họ đinh ninh rất sâu sắc rằng chúng là thực tại, là hiện thực, vì họ đã bị nhồi nhét để yên trí như thế. Thứ hai, bởi vì họ sợ đánh mất cái thế giới mà họ đã biết: thế giới của những khát vọng, những dính bén, những sợ hãi, những áp lực xã hội, những căng thẳng, những tham vọng, những lo lắng, những tội lỗi, với những ánh chớp của hoan lạc, thư giãn và kích động mà những thứ ấy đem lại cho họ. Bạn hãy nghĩ đến một người sợ hãi không dám ra khỏi cơn ác mộng, bởi vì nói cho cùng, đó là cái thế giới duy nhất mà họ biết. Đó là một hình ảnh về chính bản thân bạn và về những người khác.

Nếu muốn đạt đến hạnh phúc vĩnh hằng, bạn phải sẵn sàng ghét bỏ cha mẹ, ngay cả mạng sống của bản thân và khước từ tất cả những gì sở hữu. Bạn phải thực hiện những điều ấy bằng cách nào? Không phải bằng cách chối bỏ hoặc khước từ những thứ ấy, bởi vì cái gì bạn từ bỏ bằng vũ lực, bạn sẽ mãi mãi dính đét với chúng. Tốt hơn, bạn hãy cách coi chúng như một cơn ác mộng; và rồi, dù bạn có giữ chúng lại hay không, chúng cũng không còn năng lực xiết ghì lấy bạn, mất hết khả năng làm bạn khổ sở, và cuối cùng, bạn sẽ bừng tỉnh khỏi cơn ác mộng, thoát khỏi cảnh tăm tối, sự sợ hãi, và nỗi khổ sở của bạn.

Vậy bạn hãy dùng thời giờ để xem từng đối tượng mà bạn đang mê mẩn đích thực là gì. Đó là một cơn ác mộng, một đàng, chúng gây kích động và hoan lạc; nhưng đàng khác, chúng cũng gây nên lo lắng, bất an, căng thẳng, ưu tư, sợ hãi, khổ sở.

Cha và mẹ: ác mộng. Vợ chồng con cái, anh chị em: ác mộng. Tất cả những gì bạn sở hữu: ác mộng. Cuộc sống hiện nay của bạn: ác mộng. Từng đối tượng bạn đang gắn bó và đinh ninh rằng thiếu nó, bạn sẽ không thể hạnh phúc: ác mộng. Vậy bạn hãy ghét cha mẹ, vợ chồng con cái, anh chị em và ngay cả mạng sống của bản thân nữa. Và bạn sẽ dễ dàng khước từ tất cả những gì bạn sở hữu, tức là bạn sẽ không còn đeo bám vào chúng, và như thế, bạn đã hủy diệt khả năng chúng có thể làm cho bạn phải đau đớn. Khi ấy, cuối cùng, bạn sẽ nghiệm được trạng thái màu nhiệm không thể mô tả hoặc không thể nói ra- trạng thái hạnh phúc và bình anh vững bền. Và bạn sẽ nhận thấy thật đúng biết bao cho những kẻ nào dứt bỏ sự quyến luyến cha mẹ, anh chị em, đất đai, cửa nhà... sẽ được trả lại gấp trăm và chiếm được sự sống muôn đời.

Nguyên tác: The Way To Love

Tác giả: Anthony de Mello