27. Lửa Cho Thế Gian

Ta đã đến đem lửa xuống cho thế gian;

và mong nó được cháy lên biết bao!

Lc 12:49
Nếu bạn muốn biết hạnh phúc có nghĩa gì, bạn hãy nhìn một nụ hoa, một cánh chim, một em nhỏ; chúng là những hình ảnh hoàn hảo về Nước Chúa. Bởi vì chúng sống từng giây phút này sang giây phút khác trong cái hiện tại vĩnh cửu, không có quá khứ mà cũng chẳng có tương lai. Vì thế, chúng thoát được mọi tội lỗi và ưu tư đang hành hạ nhân loại, và chúng được tràn ngập niềm vui thanh thản trong yêu mến, không phải vui thích vì người này vật nọ cho bằng chính cuộc sống.

Bao lâu hạnh phúc của bạn được tạo ra và được duy trì nhờ một vật hoặc một người nào bên ngoài bạn, thì khi ấy bạn vẫn còn trong miền đất của kẻ chết. Ngày nào bạn hạnh phúc không vì một lý do nào cả, đó là ngày bạn thấy mình vui hưởng tất cả mà không vui hưởng gì hết, bạn hãy biết rằng bạn đã tìm thấy miền đất của niềm vui bất tận, được gọi là Nước Chúa.

Tìm được Nước Chúa là điều dễ dàng nhất nhưng cũng là điều khó khăn nhất trên trần gian. Dễ dàng - bởi vì nước ấy ở chung quanh và ở ngay trong lòng bạn, và tất cả những gì bạn phải làm là vươn ra và chiếm lấy. Khó khăn - bởi vì nếu bạn muốn chiếm hữu nước ấy, có thể bạn không còn được sở hữu gì khác nữa. Tức là tận trong lòng, bạn phải từ bỏ tất cả việc cậy dựa vào một người hay một vật nào, mãi mãi lấy lại từ họ cái năng lực làm cho bạn phải hồi hộp, phải kích động, cái năng lực tạo cho bạn một cảm giác an toàn hoặc lợi ích. Để đạt được điều này, trước tiên bạn cần phải nhìn thấy một cách rõ ràng và không nao núng sự thật đơn giản nhưng gây choáng váng này: Ngược với những điều mà nền văn hóa đã dạy cho bạn, không có gì, tuyệt đối không có gì có thể làm cho bạn được hạnh phúc cả. Ngay khi bạn nhìn thấy sự thật này, bạn sẽ không còn bỏ công việc này để tìm công việc khác, bỏ người bạn này để chơi với người bạn kia, rời nơi này để đến nơi nọ, chê bỏ kỹ thuật này để áp dụng kỹ thuật kia, giã từ pháp sư này để tìm đến pháp sư kia. Không một ai, không một sự gì trong những sự ấy có thể đem lại cho bạn một phút hạnh phúc thực sự. Họ chỉ đem lại cho bạn một chút xao xuyến nhất thời, một sự vui khoái mà lúc đầu rất mãnh liệt, nhưng rồi biến thành nỗi đau nếu như bạn đánh mất nó, và trở thành chán ngán nếu như bạn giữ nó lại.

Bạn hãy nghĩ về vô số người và vật đã từng làm cho bạn phớn phở trong quá khứ. Điều gì đã xẩy ra? Trong mọi trường hợp, cuối cùng, họ đều gây cho bạn đau đớn, hoặc chán chường, phải không? Điều tuyệt đối cần thiết là bạn phải nhìn thấy điều này, bởi vì một khi bạn còn nhìn thấy, thì thế nào cũng bạn sẽ tìm được vương quốc của niềm vui. Người ta hầu như không được chuẩn bị trước để nhìn thấy cho đến khi họ phải trải qua thảm cảnh vỡ mộng và phiền não nhiều lần. Và ngay đến lúc đó, cũng chỉ có một trong muôn vàn người thực sự muốn nhìn thấy mà thôi. Họ cứ tiếp tục đi gõ các cửa thụ tạo một cách thê thảm, cầm bát sành hành khất, mong xin được chút tình cảm, tán đồng, hướng dẫn, quyền lực, danh giá, và thành công, bởi vì họ cứ ngoan cố không chịu hiểu rằng hạnh phúc không ở trong những sự ấy.

Nếu tìm trong lòng mình, bạn sẽ thấy ở đó một điều có thể làm cho bạn hiểu ra: đó là một tia lửa của tình trạng không thỏa và vỡ mộng. Nếu được thổi bùng lên thành một ngọn lửa, thì tia lửa ấy sẽ trở thành một đám cháy lồng lộn thiêu hủy tất cả cái thế giới ảo tưởng mà bạn đang sống trong đó. Và nhờ đó, tỏ ra trước cặp mắt kinh ngạc của bạn vương quốc mà cho đến lúc này bạn vẫn sống trong đó mà không ngờ. Đã có bao giờ bạn cảm thấy tởm ngớm cuộc đời, ngán ngẩm tận đáy lòng việc không ngừng lẩn tránh các nỗi sợ hãi và ưu tư, mệt nhoài vì những vòng hành khất, uể oải tuyệt vọng vì bị những dính bén và nghiện ngập kéo lê hay không? Đã có khi nào bạn cảm thấy thật vô nghĩa khi phải nhọc nhằn vất vả để kiếm cho được một mảnh bằng, đi tìm một công việc, rồi sau đó ổn định cuộc sống trong nỗi chán chường hay không? Nếu như bạn là một người thành công, bạn có ổn định được cuộc sống xôn xao những cảm xúc bằng những điều mà bạn lúc nào cũng theo đuổi ấy hay không? Và nếu bạn đã có một ngọn lửa không thỏa nổi lên trong tâm hồn, thì liệu có ai thoát được hay chăng? Đây là thời gian để nuôi ngọn lửa ấy trước khi nó bị dập tắt vì những công việc chán chường của cuộc sống thường nhật. Đây là Mùa Chay thánh, bạn phải tìm thời giờ để ra đi và nhìn vào cuộc sống của bạn, để ngọn lửa ấy bừng lên và chiếu sáng cho bạn nhìn thấy, để không còn làm bạn xao lãng công việc này.

Đây là lúc phải nhìn thấy rằng không thụ tạo bên ngoài có thể đem lại cho bạn một niềm vui bất tận. Nhưng khi nhìn thấy điều đó, bạn sẽ nhận ra một nỗi sợ hãi trong lòng bạn. Bạn sợ rằng nếu bạn cứ sống trong cảnh không thỏa ấy, nó sẽ trở thành tham dục cuồng nộ nắm bắt và khiến bạn nổi dậy chống lại tất cả những gì nền văn hóa của bạn vẫn tin tưởng; chống lại toàn bộ lối suy nghĩ, cách cảm nghiệm, và nhận thức thế giới mà nền văn hóa đã tẩy não và khiến bạn phải chấp nhận. Ngọn lửa hung hãn này sẽ làm cho con thuyền bạn không những bị tròng trành, mà còn bị cháy thành tro. Bỗng nhiên bạn sẽ thấy mình sống giữa một thế giới hoàn toàn xa lạ. Bạn bị bứng khỏi cái thế giới của những người chung quanh, bởi vì tất cả những người khác quý trọng, tất cả những gì tâm hồn kêu gào: danh giá, quyền lực, sự tán đồng, chấp thuận, an toàn, giầu có, đối với bạn thực chất chỉ là một đống rác tanh tưởi mà thôi. Nó kinh tởm và gây buồn nôn. Và tất cả những gì mà người khác lúc nào cũng tránh né, thì cũng không còn làm bạn sợ hãi nữa. Bạn đã trở nên thanh thản, can đảm, và tự do, bởi vì bạn đã bước ra khỏi cái thế giới ảo tưởng của bạn để đi vào Nước Chúa.

Bạn đừng nhầm lẫn trạng thái không thỏa mãn thánh thiện này với tình trạng tuyệt vọng, chán nản mà đôi khi vẫn thúc đẩy người ta đến cảnh cuồng dại và tự sát. Tình trạng đó không phải là động lực thần bí đưa đến sự sống mà là động lực điên cuồng đưa đến chỗ tự hủy diệt. Bạn cũng đừng nhầm lẫn trạng thái không thỏa này với sự ta thán của những người lúc nào cũng kêu trách mọi sự. Những người này không phải là những nhà thần bí, nhưng là những kẻ chán nản vì chỉ ước muốn cải thiện các điều kiện nhà tù, trong khi điều họ cần làm là phải phá tung cái nhà tù ấy để được tự do.

Hầu hết những người cảm nghiệm trong tâm hồn nỗi da diết của sự không thỏa hoặc sẽ trốn chạy khỏi nó và say sưa theo đuổi các công việc, đời sống xã hội và tình thân hữu; hoặc sẽ tràn đổ sự không thỏa ấy vào công tác xã hội, văn chương, âm nhạc, những cuộc truy tìm được gọi là sáng tạo làm cho họ đồng ý với cải tổ, trong khi điều họ cần làm là phải khởi dậy. Những người này mặc dù đầy những hoạt động, nhưng thực ra lại không sống động chút nào: Họ đã chết, họ bằng lòng sống trong miền đất của kẻ chết. Nếu tình trạng không thỏa của bạn thực sự thánh thiện thì không có dấu vết gì của sự buồn bã hoặc cay đắng với bản thân. Mặc dù thường khơi lên nỗi sợ hãi trong tâm hồn bạn, nhưng nó luôn đi kèm với niềm vui, niềm vui của Nước Chúa.

Và đây là một dụ ngôn về Nước Chúa: Nước Chúa giống như một kho tàng được chôn giấu dưới thửa ruộng. Một người kia tìm được kho tàng ấy đã chôn nó xuống trở lại. Trong niềm hân hoan, ông ra về và bán tất cả những gì ông có để tậu lại thửa ruộng ấy. Nếu bạn chưa tìm được kho tàng ấy, bạn đừng hoang phí thời giờ tìm kiếm nó. Người ta có thể phát hiện ra kho tàng ấy, nhưng không thể đi kiếm tìm. Bạn không có một chút ý niệm nào về kho tàng ấy cả. Tất cả những gì bạn đã quen là sự hạnh phúc mê mẩn trong cuộc sống hiện tại của bạn. Vậy bạn phải tìm kiếm cái gì? Và tìm ở đâu. Bạn hãy tìm kiếm ngay trong tâm hồn bạn tia lửa của sự không thỏa, hãy chăm chút ngọn lửa cho đến khi nó trở thành một khối lửa, và thế giới của bạn bị đốt cháy thành một đống tàn hoang.

Dù trẻ hay già, chúng ta hầu hết đều không được thỏa nguyện chỉ vì chúng ta thiếu thốn một cái gì đó - nhiều kiến thức hơn nữa, công việc tốt hơn nữa, chiếc xe hơi cáu cạnh hơn nữa, khoản lương hậu hĩnh hơn nữa. Sự không thỏa của chúng ta được dựa trên khát vọng chúng ta cứ muốn hơn mãi. Chỉ vì chúng ta muốn một cái gì hơn nữa cho nên đa số chúng ta không được thỏa nguyện. Chính sự khát khao muốn cái hơn nữa ấy đã cản trở khả năng suy nghĩ sáng suốt. Trong khi đó, chúng ta không được thỏa nguyện, không phải vì chúng ta muốn một cái gì, nhưng vì chúng ta không biết điều chúng ta muốn là gì. Nếu chúng ta không thỏa mãn với công việc của mình, với việc làm tiền, với việc tìm kiếm địa vị và quyền lực, với tập tục, với những gì chúng ta có và những gì có thể có; nếu chúng ta không thỏa, không phải với một cái gì cụ thể, mà với mọi sự, khi ấy tôi cho rằng chúng ta sẽ thấy sự không thỏa của chúng ta đem lại sự sáng suốt. Khi ấy chúng ta không chấp nhận hoặc bước theo, nhưng chất vấn, điều tra, nghiên cứu, khi ấy sẽ có một kiến thức, và từ đó sẽ có sự sáng tạo và niềm vui.

Chủ yếu tình trạng không thỏa mà bạn cảm thấy không xuất phát từ việc không có đủ một điều gì - bạn không thỏa bởi bạn nghĩ rằng bạn không đủ tiền bạc, quyền lực, thành công, danh giá, nhân đức, tình yêu hoặc sự thánh thiện. Đây không phải là sự không thỏa đưa đến niềm vui của Nước Chúa. Nguồn gốc của nó là tính tham lam và tham vọng, và kết quả là sự bất an và bế tắc. Ngày nào bạn không thỏa không phải vì muốn nhiều hơn một cái đó, nhưng vì không biết bạn muốn gì, khi ấy bạn sẽ ngán ngẩm tận đáy lòng tất cả những gì mà bạn vẫn hằng đeo đuổi và ngán ngẩm ngay cả việc đeo đuổi, khi ấy tâm hồn của bạn sẽ đạt được một sự sáng suốt lớn lao, một tri thức sẽ tạo cho bạn một niềm vui màu nhiệm trong mọi sự, mà lại không trong một sự gì.

Nguyên tác: The Way To Love

Tác giả: Anthony de Mello, S.J.