22. Hãy Tỉnh Thức

Phúc cho đầy tớ nào khi chủ trở về

và thấy còn tỉnh thức.

Lc 12:37
Nơi nào trên thế giới người ta cũng đi tìm kiếm tình yêu, bởi vì mọi người đều tin rằng chỉ có tình yêu mới có thể cứu được thế giới, chỉ có tình yêu mới có thể làm cho cuộc đời có ý nghĩa và đáng sống. Nhưng có rất ít người hiểu được tình yêu thực sự là gì, và nó xuất hiện trong tâm hồn con người như thế nào.

Người ta thường nhầm lẫn tình yêu với thiện cảm, với lòng nhân ái, với bất bạo động, hoặc với việc phục vụ dành cho người khác. Nhưng những điều này thực ra không phải tình yêu. Tình yêu phát sinh từ sự nhận thức. Bởi vì chỉ có khi nào bạn nhìn thấy một người nào thực sự là gì, tại đây và lúc này - chứ không phải trong ký ức, hoặc trong ước muốn, hoặc trong trí tưởng tượng, hoặc trong dự phóng của bạn - khi ấy bạn mới có thể thực sự yêu mến họ. Còn không, đó không phải là con người bạn yêu mến, nhưng chỉ là ý tưởng bạn đã tạo ra về con người ấy, hoặc con người ấy như là đối tượng khát khao của bạn, chứ không phải đích thân con người ấy.

Vì thế, hành vi trước tiên của tình yêu là phải nhìn thấy con người này, hoặc đối tượng này, nhìn đúng là thực tại của họ. Và điều này liên quan đến một kỷ luật khắt khe là phải từ bỏ những khát khao, những thiên kiến, những ký ức, những dự phóng, những cách nhìn hẹp hòi của bạn.

Đây là một kỷ luật khắt khe đến nỗi hầu hết mọi người đều thích lao đầu vào vào việc thực thi các việc lành và phục vụ còn hơn phải suy phục ngọn lửa bừng cháy của con đường đạo hạnh này. Khi bắt tay phục vụ một người nào mà bạn không chịu nhìn thấy họ, thực ra bạn đang đáp ứng nhu cầu của người ấy hay nhu cầu của chính bạn? Vậy yếu tố trước tiên của tình yêu là phải thực sự nhìn thấy đối tượng.

Yếu tố thứ hai cũng quan trọng như vậy là phải nhìn thấy bản thân, không ngừng chiếu giãi ánh sáng nhận thức lên những động lực, những xúc cảm, những nhu cầu của bạn, cũng như tình trạng thiếu thành thật, thói tìm mình, khuynh hướng thích kiểm soát vàg xúi giục của bạn. Như vậy nghĩa là phải thấy rõ đích thực các vấn đề, cho dù khám phá ấy và các hậu quả có đau đớn đến đâu.

Nếu đã có nhận thức về đối tượng bạn yêu và chính bản thân bạn, bạn sẽ biết tình yêu là gì. Bởi vì bạn đã có một tâm trí và một con tim tỉnh táo, thức tỉnh, nhanh nhạy, rõ ràng, nhạy cảm. Một cảm nhận sáng suốt và tinh tế sẽ đưa bạn đến chỗ đáp ứng chính xác, phù hợp với mọi hoàn cảnh trong mọi giờ phút. Đôi khi bạn bị thúc bách phải hành động không sao chống lại được, nhưng đôi khi bạn bị giữ lại và phải kiềm chế. Đôi khi bạn bị buộc phải làm ngơ người khác, và đôi khi bạn lại phải dành cho họ sự chú ý họ đang tìm kiếm. Đôi khi bạn phải sống hòa nhã và nhường nhịn, nhưng đôi khi phải khó khăn, không khoan nhượng, quyết đoán, và thậm chí phải dùng bạo lực. Nguyên do là vì tình yêu được sinh ra từ cảm nhận có nhiều hình thức bất ngờ và không theo những đường hướng hoặc những nguyên tắc có sẵn, nhưng theo thực tế hiện tại, cụ thể.

Lần đầu tiên khi cảm nghiệm loại cảm nhận này, có thể bạn cảm thấy hoảng sợ. Bởi vì tất cả những hàng rào bảo vệ của bạn sẽ bị triệt hạ, tính bất trung của bạn sẽ bị phơi bày, những bức tường lũy chung quanh bạn sẽ bị cháy rụi.

Bạn hãy nghĩ về nỗi kinh hoàng ập đến với một người giầu có khi ông ta đột nhiên nhìn thấy thảm trạng đáng thương của những người nghèo khổ; hoặc một nhà độc tài đói khát quyền lực khi chứng kiến cảnh khốn cùng của người dân bị chính ông đàn áp; hoặc một kẻ cuồng tín khi thực sự nhìn thấy sự giả trá trong niềm tin của mình không phù hợp với chân lý; hoặc một người si tình lãng mạn khi nhìn thấy rõ ràng đối tượng mình yêu không phải là người yêu, nhưng là hình ảnh do mình tạo ra về người ấy. Vì thế, hành vi đau đớn nhất, đáng sợ nhất mà con người có thể thực hiện chính là hành vi nhìn thấy. Chính trong hành vi nhìn thấy mà tình yêu được sinh ra, hoặc chính xác hơn, hành vi nhìn thấy là Tình Yêu.

Một khi bạn đã nhìn thấy, sự cảm nhận của bạn sẽ đưa bạn đến chỗ nhận thức, không phải chỉ những gì bạn muốn thấy, nhưng là tất cả mọi sự. Cái tôi đáng thương của bạn sẽ cố gắng một cách tuyệt vọng để làm nhụt đi sự cảm nhận ấy bởi vì những hành rào bảo vệ nó đang bị tháo dỡ. Nó không còn gì che chở và không còn gì để bám víu.

Nếu có một lúc nào bạn để mình nhìn thấy, đó sẽ là giờ chết của bạn. Và vì thế, tình yêu là điều đáng sợ, bởi vì yêu là nhìn thấy, và nhìn thấy là chết.

Nhưng đó cũng là kinh nghiệm hân hoan vui sướng nhất trên cõi đời này. Bởi vì trong sự chết của cái tôi là tự do, bình an, thanh thản, và niềm vui.

Nếu bạn thực sự khát khao tình yêu, bạn hãy lập tức khởi sự công việc nhìn xem, coi đây là một công việc nghiêm chỉnh. Bạn hãy nhìn vào người bạn không ưa thích và hãy thực sự nhìn ra sự thiên kiến của bạn. Bạn hãy nhìn vào những người hoặc những vật bạn quyến luyến, và bạn sẽ thực sự nhìn ra tình trạng đau khổ, vô ích, mất tự do vì dính bén. Bạn hãy nhìn thật kỹ và trìu mến vào những khuôn mặt nhân loại và thái độ của họ. Bạn hãy dành thời giờ để chăm chú nhìn Tự Nhiên, nhìn đàn chim bay, nhìn bông hoa nở, nhìn lá khô rụng và rữa thành bụi đất, nhìn dòng sông lững lờ trôi, nhìn cảnh trăng lên, nhìn bóng ngọn núi vắt qua bầu trời. Và khi bạn làm điều ấy, chiếc vỏ bọc bảo vệ chung quanh tâm hồn bạn sẽ mền nhũn, tan chảy, và tâm hồn bạn sẽ sinh động trở lại trong sự cảm nhận và nhanh nhạy. Bóng đen trong con mắt bạn sẽ bị rớt ra và cái nhìn của bạn sẽ trở lên rõ ràng, xuyên suốt, và bạn sau cùng sẽ biết tình yêu là gì.

Nguyên tác: The Way To Love

Tác giả: Anthony de Mello, S.J.