25. Hãy Móc Mắt

Nếu tay ngươi là cớ cho ngươi sa ngã,

thì chặt nó đi, thà cụt một tay mà được vào cõi

sống còn hơn có đủ hai tay mà phải sa hỏa ngục...

Và nếu mắt ngươi làm cớ cho ngươi sa ngã,

thì móc nó đi, thà chột mắt mà được vào Nước

Thiên Chúa còn hơn có đủ hai mắt

mà bị ném vào hỏa ngục.

Mc 9:43-47

Khi tiếp xúc với những người mù, bạn dần dà phát hiện ra họ thích nghi được với những thực tại mà bạn chưa hề biết đến. Cảm thức của họ về thế giới xúc giác, vị giác, khứu giác, và thính giác rất rõ ràng, cả thế giới mà đối với hầu hết chúng ta dường như chỉ là những cục đất trơ lì. Chúng ta thương hại những người khiếm thị, nhưng ít khi xét đến những điều phong phú mà các giác quan khác đã bù lại cho họ. Thật đáng tiếc vì những điều phong phú kia lại được trả bằng cái giá mù lòa đôi mắt. Và như thế, cũng hoàn toàn dễ hiểu nếu chúng vẫn có thể sống và thích nghi được với thế giới này, giống như những anh chị em khiếm thị, nhưng chúng ta không mất đi đôi mắt của mình. Nhưng thật không thể, và không thể nào tưởng tượng được, rằng bạn chỉ cảm thức được thế giới tình yêu trừ khi bạn phải móc, phải chặt bỏ những thành phần trong con người tình cảm của bạn, những điều được gọi là Dính Bén.

Nếu bạn không thực hiện việc này, bạn sẽ không kinh nghiệm tình yêu, và đánh mất điêu duy nhất đem lại ý nghĩa cho cuộc sống con người. Bời vì tình yêu là tấm hộ chiếu để vào niềm vui, bình an, và tự do bất tận.

Có một vật cản lối vào thế giới ấy, và tên của vật cản ấy là Dính Bén. Dính Bén được sinh ra từ con mắt ham hố và bàn tay tham lam, con mắt kích động sự thèm thuồng trong lòng; bàn tay vươn ra để cưỡng đoạt, chiếm hữu, lấy làm của riêng, và không chịu để cho đi. Con mắt này là con mắt phải bị móc đi, bàn tay kia là bàn tay phải bị chặt đứt, để cho tình yêu được sinh ra. Với những bàn tay bị chặt lìa như thế, bạn không còn khả năng chiếm đoạt bất cứ vật gì nữa. Với những hốc mắt khuyết lõm như thế, bạn bỗng nhiên trở nên tinh tế với những thực tại vẫn hiện hữu mà bạn chưa bao giờ ngờ đến.

Bây giờ, sau cùng bạn đã có thể yêu. Cho đến lúc này, tất cả những gì bạn có chỉ là từ tâm và nhân ái, cảm thương và quan tâm dành cho tha nhân mà bạn lầm tưởng là tình yêu, mặc dù chúng có rất ít điểm chung với tình yêu, giống như ngọn lửa lập lòe của ngọn nến sánh với ánh sáng của thái dương.

Tình yêu là gì? Đó là một cảm thức về mọi thành phần của thực tại trong bạn và ngoài bạn, cùng với một sự đáp ứng hết tâm hồn trước thực tại ấy. Đôi khi bạn sẽ ôm trọn thực tại ấy, đôi khi bạn tấn công nó, đôi khi bạn phớt lờ nó, và có những lúc bạn dành cho nó tất cả sự quan tâm, nhưng lúc nào cũng đáp ứng không phải theo nhu cầu, mà theo cảm thức.

Vậy dính bén là gì? Đó là một nhu cầu, một sự đeo bám làm cùn nhụt cảm thức của bạn, một thứ ma túy che khuất cảm nhận của bạn. Vì vậy, bao lâu bạn còn một dính bén nhỏ mọn nào đó với một vật hoặc một người nào, thì lúc ấy tình yêu không thể sinh ra. Bởi vì tình yêu là một cảm thức, và nó bị phá hỏng khi một phần nhỏ nhất của nó bị hủy diệt. Cũng giống như một bộ phận chính yếu nào đó của chiếc rađa hoạt động sai lệch, thì độ ghi nhận bị méo dạng, và làm lệch lạc sự phản ứng của bạn trước những gì bạn cảm nhận.

Không bao giờ hiện hữu những thứ tình yêu khiếm khuyết, hoặc tình yêu bất toàn, hoặc tình yêu một phần. Tình yêu giống như sự cảm nhận, hoặc sẽ trọn đủ hoặc không có gì. Hoặc là bạn có sung mãn hoặc là không. Vì thế, khi nào những dính bén không còn nữa, bạn mới bước chân vào lãnh giới vô biên của sự tự do tinh thần được gọi là tình yêu. Khi ấy bạn mới được giải thoát để nhìn thấy và đáp ứng. Nhưng bạn không được lẫn lộn sự tự do này với tình trạng hững hờ của những người chưa bao giờ trải qua giai đoạn dính bén. Làm sao bạn có thể móc một con mắt hoặc chặt một bàn tay mà bạn không có? Sự hững hờ mà rất nhiều người tưởng lầm là tình yêu này (bởi vì họ không bị quyến luyến với một ai, nên họ lầm tưởng họ yêu hết mọi người) không phải là sự cảm nhận, nhưng là sự trơ lì của một con tim hoặc đã bị khước từ, hoặc do vỡ mộng hoặc do luyện tập từ bỏ.

Chúng ta phải sẵn sàng đương đầu với những biển giông tố dính bén nếu muốn đến được miền đất tình yêu. Một số người chưa bao giờ giong buồm ra khơi vì họ tưởng rằng họ đã đến nơi. Chúng ta phải ở trong trạng thái sung sức và mắt phải sáng trước khi thanh gươm có thể thực hiện nhiệm vụ của nó để thế giới tình yêu có thể hiện lên trong sự nhận thức của chúng ta. Và chúng ta đừng sai lầm, điều này chỉ có thể đạt đến qua bạo lực. Chỉ có những người mạnh mẽ mới chiếm được Nước Trời.

Tại sao lại là bạo lực? Bởi vì nếu để kệ nó với những nết xấu, cuộc sống sẽ chẳng bao giờ phát sinh tình yêu. Nó chỉ đưa bạn đến sự hấp dẫn, từ hấp dẫn đến hoan lạc, rồi đến dính bén, rồi đến thỏa mãn, sau cùng là chán chường và ê chề. Sau đó là một giai đoạn tạm ổn. Rồi một lần nữa lại xoay về chu kỳ cũ: hấp dẫn, hoan lạc, dính bén, thỏa mãn, chán chường. Tất cả những thứ này trộn lẫn với ưu tư, ghen tương, chiếm đoạt, buồn phiền, đau đớn.

Khi đã trải qua chu kỳ như thế nhiều lần, sau cùng bạn sẽ đến chỗ ngao ngán và muốn ngưng lại tất cả quá trình. Và nếu may mắn không bị va đụng vào vật gì hoặc không bị người nào cuốn hút, ít ra bạn cũng sẽ có được một bình an mỏng manh. Cuộc sống có thể đem đến cho bạn cùng lắm là như thế. Bạn có thể tưởng lầm tình trạng này là tự do, và bạn chết mà vẫn chưa biết tự do và tình yêu đích thực là gì.

Nếu muốn thoát khỏi cái vòng luẩn quẩn kia để bước vào thế giới của tình yêu, bạn phải mạnh tay ngay lúc sự dính bén đang sống và hung hăng, chứ không phải khi bạn đã chán chường nó. Bạn phải mạnh tay không phải bằng thanh gươm từ bỏ, bởi vì hình thức chặt bỏ ấy chỉ làm trơ lì, nhưng bằng thanh gươm nhận thức.

Bạn phải nhận thức những điều gì?

Gồm ba điều sau đây: Thứ nhất, bạn phải nhìn thấy nỗi khổ do thứ ma túy này đang gây ra cho bạn. Đó là những thăng trầm, những xao xuyến, những ưu tư, và những thất vọng.

Thứ hai, bạn phải nhận thức rằng thứ ma túy này đang đánh lừa bạn, lôi kéo bạn ra khỏi miền tự do yêu mến và hoan hưởng mọi giây phút và mọi sự trong cuộc đời.

Thứ ba, bạn phải hiểu rằng vì tình trạng nghiện ngập và bị điều kiện hóa của bạn, bạn đã mặc cho đối tượng dính bén của bạn một vẻ đẹp, một giá trị mà nó không có. Bạn đã quá u mê vì đầu óc của bạn, chứ không phải vì người hoặc vật mà bạn dính bén. Bạn hãy nhìn ra điều này và thanh gươm nhận thức sẽ chặt đứt phăng chiếc bùa mê của bạn.

Người ta thường tin rằng chỉ khi nào bạn cảm thấy bản thân mình được yêu mến thật sâu xa, khi ấy bạn mới có thể vươn ra để yêu mến người khác. Điều này không đúng. Quả thực một người đang yêu có vươn đến thế giới, nhưng không trong tình yêu, nhưng trong trạng thái phớn phở. Đối với họ, thế giới phủ một màu hồng, siêu thực, nhưng khi màu sắc ấy nhạt nhòa, thì trạng thái phớn phở cũng chết theo. Cái được gọi là tình yêu của họ được tạo ra không phải do sự cảm nhận rõ ràng về thực tại, nhưng do sự xác tín, có thể đúng mà cũng có thể sai, rằng họ được một người nào đó yêu mến - một xác tín mỏng manh rất nguy hiểm, bởi vì dựa trên những con người không thể tin được, những con người hay thay đổi nhưng đương sự lại tin ràng họ yêu mình. Và họ cũng là những người bất cứ lúc nào cũng có thể bật và tắt sự phớn phở của đương sự. Bởi thế, không có gì lạ khi những người đi trên con đường này thực sự đều cảm thấy bất an.

(Khi bạn vươn đến với thế giới bởi vì tình yêu của một người nào đó dành cho bạn, bạn rạng rỡ không phải vì sự cảm nhận của bạn về thực tại, nhưng vì tình yêu mà bạn đã nhận được từ con người kia; người ấy kiểm soát chiếc công tắc, và khi chiếc công tắc bị tắt đi, thì cái rạng rỡ của bạn cũng phai tàn).

Khi bạn sử dụng thanh gươm nhận thức để đi từ sự dính bén đến với tình yêu, bạn cần phải nhớ một điều: Đừng khắt khe, bất nhẫn, hoặc khinh ghét bản thân bạn. Làm sao tình yêu có thể lớn lên từ những thái độ như thế? Tốt hơn, bạn hãy có sự cảm thông và sự vững vàng như bác sĩ giải phẫu cầm con dao mổ. Khi ấy, bạn có thể thấy bạn trong điều kiện yêu thương tuyệt vời đối với đối tượng dính bén của bạn, và mọi người khác cũng như thế, và bạn vui hưởng còn hơn trước kia nữa.

Đó là một cuộc trắc nghiệm khả tín để tìm ra nơi bạn có tình yêu thực sự hay không. Bạn không hững hờ lãnh đạm, giờ đây bạn vui hưởng mọi sự và mọi người, giống như bạn vui hưởng đối tượng dính bén của bạn trước kia. Chỉ đến lúc này bạn mới không còn hồi hộp, và do đó, cũng không còn đau đớn và căng thẳng. Thực vậy, có thể nói bạn đang vui hưởng mọi sự mà cũng không vui hưởng một sự gì. Bởi vì. Bởi vì bạn đã thực hiện được một cuộc khám phá vĩ đại, rằng điều bạn đang vui hưởng mỗi vật và mỗi người là một cái gì đó ở trong bạn. Dàn nhạc ở trong bạn, bạn mang theo mỗi khi đi bất cứ đâu. Những sự vật và những người bên ngoài bạn chỉ xác định giai điệu nào cho dàn nhạc tấu lên. Và khi không có người nào hoặc vật nào gợi hứng cho bạn, thì dàn nhạc sẽ tấu lên khúc nhạc của riêng nó. Nó không cần một gợi hứng bên ngoài nào cả. Bây giờ bạn mang trong tâm hồn một niềm hạnh phúc mà không gì bên ngoài có thể áp đặt vào lòng bạn, mà cũng không gì có thể cướp đi được.

Đây là một cuộc trắc nghiệm khác nữa về tình yêu. Bạn hạnh phúc nhưng không biết vì sao bạn hạnh phúc. Tình yêu này có bền vững không? Không có gì đảm bảo rằng tình yêu ấy bền vững. Bởi vì trong khi tình yêu không thể hiện hữu một phần, nhưng vẫn có thể kéo dài nhất thời. Tình yêu đến và đi tùy mức độ tâm trí của bạn tỉnh thức và nhận thức, hoặc đã mê ngủ trở lại. Nhưng điều này rất chắc chắn, là một khi bạn đã từng nếm hưởng được tình yêu, bạn sẽ biết rằng không có giá nào là quá cao. Không có hy sinh nào là quá lớn, ngay cả khi bạn đành mất một con mắt, hoặc một bàn tay, nếu như bạn có thể đánh đổi chúng để lấy được một điều độc nhất trên đời này có thể làm cho cuộc đời bạn trở nên đáng sống.

Nguyên tác: The Way To Love

Tác giả: Anthony de Mello, S.J